Մշակույթ-պետություն հարաբերությունները հասցնել նվազագույնի. երկուսն էլ շահած դուրս կգան
Գրող, գրականագետ
Հովիկ Չարխչյան-ի խոսքը
«Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնության» կազմակերպած
«Մշակույթ-արվեստ-պետություն. պահանջարկ-առաջարկ» թեմայով հանդիպում-քննարկմանը
Ամեն անգամ, երբ խոսք է բացվում պետություն-մշակույթ հարաբերությունների մասին, խնդիր է առաջանում: Պետությունն ուզում է մշակույթին ծառայեցնել իր նպատակներին, մշակույթը չի ուզում ծառայեցվել, այլ ուզում է պետությանն օգտագործել իր համար առավել բարենպաստ միջավայր ստեղծելու համար: Եվ այս տեսանկյունից մոտենալով խնդրին՝ պետք է նշենք, որ պետք է այս մշակույթ-պետություն հարաբերությունները հասցնել նվազագույնի. երկուսն էլ շահած դուրս կգան:
Մենք պետականության կորուստ ունեցել ենք, բայց մշակույթի կորուստ չենք ունեցել: Մենք մշակույթ ունեցել ենք՝ անկախ նրանից, կար պետականություն, թե՝ չէ: Ընդհանրացնեմ. մշակույթ կա պետության ցանկությունից և գիտակցությունից անկախ: Մի՞թե մարդը պիտի մտածի՝ պետությունը լավ աչքով նայի, ստեղծագործեմ. մեծագույն մոլորություն է: Եթե մարդը տաղանդ չունի, տասներկու պետություն թիկունքին կանգնեցնենք, ոչ մի լավ բան չի ստեղծվի: Մյուս կողմից, պիտի չմոռանանք, որ մշակութային գործիչը ռոբինզոն չի, նա անկախ իրենից հարաբերվելու է թե պետության հետ, թե հանրության հետ: Եվ այս առումով՝ ցանկացած արվեստագետ՝ որպես քաղաքացի պիտի մտածի, որ ինքը պարտավոր է գործի դնել իր բոլոր հնարավորությունները, կարողությունները՝ նպաստելու պետության զարգացմանը: Այսինքն, այս հարաբերության մեջ արվեստագետն ավելի շատ բան ունի պետությանը տալու, քան պետությունը՝ արվեստագետին: Հատկապես, երբ մենք ապրում ենք մի ժամանակում, երբ հանրային կապ ապահովելու միջոցների մեջ ընտրությունը շատ մեծ է: Ներողություն արտահայտությանս համար, այսօրվա ամեն ֆեյսբուքի օգտատեր ավելի մեծ լսարան ունի, քան Քրիստոսը ժամանակին ունեցել է: Եթե դու ասելիք ունես, դու շատ հեշտ կարող ես դա անել. պետք չէ մահանա գտնել, թե ես այսպիսի լավ բան ուզում էի անել, իմ դեմ դռները փակեցին: Ցանկացած գրող տպագրվում է, ցանկացած երգիչ ունի իր լսարանը, ցանկացած բեմադիչ կարողանում է ներկայացնել՝ թե մտքում ինչ կա: Վստահեցնում եմ ձեզ, համենայն դեպս, անցած բոլոր տարիները դա են ապացուցում, որևէ լավ բան գետնին չի մնում:
Մշակութային ճգնաժամի պատճառը պետությունը չէ. վերջին երեսուն տարիներին ստեղծված պոեզիայի մեծ մասն աղբ է. այդպես ստացվեց. հասարակությունը չուզեց կարդալ, իմանալ: Մեր ընթերցողը չի ուզում կարդալ հայ հեղինակին: Գրողներ կան, որ տարվա մեջ յոթ գիրք են վաճառել. նույնիսկ իր հարազատները չեն ուզել կարդալ իր գիրքը, էլ ուր մնաց թե դրսում թարգմանվելու, այնտեղ մատուցվելու մասին խոսվեր: Այսինքն, նախ մենք պիտի լավ արտադրանք տանք, հետո պահանջենք, որ այն հասանելի դառնա լայն հանրությանը:
Ամփոփելով՝ հիշեցնեմ՝ փորձը ցույց է տալիս, որ մշակութային գործիչն ինչքան հեռու մնա պետությունից, այնքան շահած է դուրս գալիս:
«Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնություն»
